Αν έχεις ακούσει ποτέ κάποιον να λέει “σιγά, τι προβλήματα έχει ένα παιδί;”, τότε μάλλον δεν έχει θυμηθεί ποτέ πώς ήταν να είσαι παιδί.
Το να είσαι μικρός δεν σημαίνει ότι δεν έχεις ένταση, απογοητεύσεις, πίεση ή φόβους.
Σημαίνει απλώς ότι δεν ξέρεις ακόμα πώς να τα διαχειριστείς — κι εκεί έρχεται η αυτοφροντίδα.
Όχι, δεν μιλάμε για spa με αφρόλουτρα και yoga στην αυλή του νηπιαγωγείου.
Μιλάμε για εκείνες τις καθημερινές πράξεις τρυφερότητας που μαθαίνουν σε ένα παιδί πως έχει φωνή, χώρο και αξία.
Από το να πει “δεν θέλω άλλη αγκαλιά τώρα” μέχρι το να επιλέξει μόνο του το μπλουζάκι του, η αυτοφροντίδα ξεκινάει με μικρές αποφάσεις — που μεγαλώνουν ανθρώπους.
Και ναι, ίσως εμείς μεγαλώσαμε σε σπίτια που δεν ήξεραν καν τι σημαίνει self-care.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να το αλλάξουμε — ξεκινώντας από τους μικρούς ανθρώπους που εμπιστεύονται τα μάτια μας.
🧠 BoldMind Reminder: Η αυτοφροντίδα δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δεξιότητα ζωής.
Και όταν τη διδάσκουμε σε παιδιά, δεν τους δίνουμε απλώς ηρεμία — τους δίνουμε ρίζες και φτερά μαζί.
Τι Είναι Η Αυτοφροντίδα Για Παιδιά;
Όταν ακούμε “self-care” για ενήλικες, σκεφτόμαστε journaling, skincare και ένα detox από social.
Αλλά για τα παιδιά, η αυτοφροντίδα είναι πολύ πιο βασική — και πολύ πιο βαθιά.
Δεν αφορά το να δείχνουν καλά, αλλά το να νιώθουν ασφαλή, ακουσμένα και ελεύθερα να είναι ο εαυτός τους.
💡 Ορισμός για μικρούς (και μεγάλους)
Αυτοφροντίδα στα παιδιά σημαίνει να καλλιεργούν:
- Συναισθηματική επίγνωση: Μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα συναισθήματά τους
- Αυτογνωσία: Μαθαίνουν τι τους αρέσει, τι δεν τους αρέσει, πότε χρειάζονται διάλειμμα
- Όρια: Μαθαίνουν ότι έχουν δικαίωμα να πουν “όχι” και να προστατέψουν τον εαυτό τους
- Αυτονομία: Μαθαίνουν να παίρνουν μικρές αποφάσεις — από το φαγητό μέχρι το παιχνίδι τους
- Σωματική φροντίδα: Τους διδάσκουμε πως το σώμα τους είναι πολύτιμο και αξίζει φροντίδα χωρίς ντροπή
👧 Διαφορετικά στάδια – Διαφορετικές ανάγκες
🧒 Προσχολική ηλικία (3–6 ετών):
– Παίζω ελεύθερα
– Αναγνωρίζω πότε κουράζομαι
– Δικαιούμαι να λέω “όχι”
– Μαθαίνω να φροντίζω το σώμα μου (πλύσιμο, ξεκούραση, νερό)
👦 Δημοτικό (6–12 ετών):
– Ενισχύεται η συναισθηματική φωνή
– Μαθαίνω πώς να διαχειρίζομαι άγχος, ντροπή, ζήλια
– Καλλιεργώ ρουτίνες που με κάνουν να νιώθω καλά
👧 Προεφηβεία (9–12+ ετών):
– Εμφανίζονται τα πρώτα “κρίσιμα” ερωτήματα: “Γιατί νιώθω έτσι;”
– Η φροντίδα του σώματος αποκτά νέα διάσταση (σωματικές αλλαγές)
– Είναι η στιγμή που χρειάζεται ενδυνάμωση και κατανόηση — όχι ντροπή ή κριτική
✨ Παραδείγματα Αυτοφροντίδας για Παιδιά:
✔️ “Ζητάω αγκαλιά όταν τη χρειάζομαι”
✔️ “Μαθαίνω να παίρνω βαθιές ανάσες όταν θυμώνω”
✔️ “Έχω ρουτίνα ύπνου και δεν ΄έχω άγχος να κοιμηθώ τέλεια”
✔️ “Μαθαίνω να λέω πώς νιώθω χωρίς φόβο”
✔️ “Έχω ένα ασφαλές μέρος που μπορώ να ηρεμήσω”
🧠 BoldMind Reminder: Αν διδάξουμε σε ένα παιδί να ακούει τον εαυτό του αντί να τον πνίγει, του δίνουμε ένα δώρο που δεν θα του το πάρει ποτέ κανείς.
Τι Μηνύματα Παίρνουν Τα Παιδιά Από Τη Δική Μας Αυτοφροντίδα;
Η αλήθεια πονάει, αλλά λυτρώνει:
Τα παιδιά δεν ακούν τι τους λέμε. Βλέπουν τι κάνουμε.
Μπορεί να τους υπενθυμίζεις να ξεκουραστούν, να λένε πώς νιώθουν, να ζητάνε βοήθεια…
Αλλά αν σε βλέπουν να τρέχεις χωρίς σταματημό, να αγνοείς τα δικά σου όρια, να μην εκφράζεις τα συναισθήματά σου, τότε αυτά μαθαίνουν.
Και μαντέψεις τι;
Μαθαίνουν να κάνουν το ίδιο.
🪫 Το μήνυμα της εξουθένωσης
Όταν το παιδί βλέπει:
– Γονείς που δεν ξεκουράζονται
– Που λένε “είμαι καλά” ενώ δεν είναι
– Που δεν ζητάνε βοήθεια
– Που “βάζουν τους άλλους πρώτα πάντα”
Τότε μαθαίνει ότι η φροντίδα είναι εγωισμός, η ευαλωτότητα είναι αδυναμία, και η εξάντληση είναι κανονικότητα.
🛠️ Το “modeling” είναι το δυνατότερο εργαλείο
– Αν μας δει να κάνουμε παύση, θα καταλάβει ότι είναι επιτρεπτή
– Αν μας δει να λέμε “νιώθω κουρασμένη, θα ξαπλώσω”, θα μάθει να αναγνωρίζει τα όριά του
– Αν μας δει να πίνουμε νερό, να κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί, να λέμε “όχι”, να βάζουμε όρια — θα το καταγράψει
🔁 Παράδειγμα στην πράξη:
🗣️ Εσύ: “Πώς νιώθεις σήμερα;”
👧 Παιδί: “Δεν ξέρω.”
🗣️ Εσύ: “Ούτε εγώ ήξερα πριν πιω έναν χυμό και καθίσω λίγο μόνη. Θες να κάνουμε το ίδιο μαζί;”
Δεν χρειάζεται manual. Χρειάζεται παρουσία. Και λίγη τρυφερότητα.
🧠 Τι να λέμε (αντί για τα κλασικά):
❌ Αντί για “Μην κλαις, όλα καλά”
✅ “Σε ακούω. Είναι οκ να κλαις. Θες να μου πεις τι νιώθεις;”
❌ Αντί για “Μην είσαι τόσο ντροπαλή/νευρική/κουρασμένη”
✅ “Όλοι νιώθουμε έτσι μερικές φορές. Θες μια αγκαλιά ή λίγο χρόνο μόνη σου;”
❌ Αντί για “Πρέπει να είσαι δυνατό παιδί”
✅ “Δεν χρειάζεται να είσαι τίποτα άλλο από αυτό που είσαι αυτή τη στιγμή.”
🧠 BoldMind Reminder:
Η καλύτερη διδασκαλία είναι το παράδειγμα.
Αν θέλεις να μεγαλώσεις ένα παιδί που φροντίζει τον εαυτό του, ξεκίνα από εσένα.
Η Αυτοφροντίδα για Παιδιά Ως Μέρος Της Εκπαίδευσης
Αναρωτιόμαστε γιατί οι ενήλικες δεν ξέρουν να βάζουν όρια, να ηρεμούν, να λένε “δεν είμαι καλά”.
Μήπως γιατί κανείς δεν τους το έμαθε ποτέ;
Το σχολείο μιλάει για μαθηματικά, γλώσσα, ιστορία.
Αλλά δεν μιλάει (αρκετά) για συναισθήματα, ανάπαυση, ενσυναίσθηση, διαχείριση άγχους.
Και αυτό… κοστίζει.
🏫 Τι λείπει από το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα;
– Χώρος για συναισθηματική έκφραση
– Εργαλεία διαχείρισης άγχους και πίεσης
– Προώθηση της ατομικής ευθύνης απέναντι στον εαυτό
– Ρουτίνες που διδάσκουν όχι μόνο τι να μαθαίνεις αλλά πώς να φροντίζεις τον εαυτό σου καθώς μαθαίνεις
💡 Τι μπορεί να αλλάξει;
Δεν χρειάζεται να αλλάξει όλο το αναλυτικό πρόγραμμα.
Χρειάζεται να βάλουμε μικρές, απλές πρακτικές αυτοφροντίδας μέσα στη σχολική ρουτίνα.
🔄 Ιδέες ενσωμάτωσης:
🧘♀️ 5 λεπτά mindfulness πριν την έναρξη του μαθήματος
– Βοηθάει στην αυτορύθμιση και την ψυχραιμία
📓 Ημερολόγιο συναισθημάτων
– Πριν ξεκινήσει το μάθημα, κάθε παιδί σημειώνει/ζωγραφίζει πώς νιώθει σήμερα
💬 “Πώς νιώθω σήμερα;” ερώτηση κύκλου
– Μια φορά την εβδομάδα, όλοι εκφράζουν ένα συναίσθημα με μία λέξη
🎨 Καλλιτεχνικές δραστηριότητες ως εκτόνωση
– Ζωγραφική, πηλός, μουσική — δεν είναι “διάλειμμα” αλλά θεραπεία
📌 Ρουτίνα ανάσας πριν από διαγώνισμα
– Τρεις βαθιές αναπνοές
– Μικρό affirmation τύπου “Θα κάνω το καλύτερο που μπορώ”
👩🏫 Ο ρόλος των εκπαιδευτικών:
– Όταν ένας δάσκαλος/μια δασκάλα λέει “Σε βλέπω”
– Όταν αναγνωρίζει ότι κάποιο παιδί είναι κουρασμένο, λυπημένο ή φοβισμένο
– Όταν δεν επιβάλλει μόνο την πειθαρχία, αλλά χτίζει σχέση εμπιστοσύνης
🧠 BoldMind Reminder:
Η εκπαίδευση δεν είναι μόνο για τον εγκέφαλο.
Είναι και για την καρδιά, το σώμα και την ψυχή.
Αν ένα παιδί μάθει να διαβάζει, μπράβο.
Αν μάθει να διαβάζει τον εαυτό του; Τότε του δώσαμε αληθινή μόρφωση.
Όρια – Το Πρώτο Βήμα Αυτοφροντίδας για Παιδιά
Στην ελληνική κοινωνία μεγαλώσαμε με φράσεις όπως:
👉 “Μη λες όχι στους μεγάλους”
👉 “Πήγαινε, είναι φίλοι μας”
👉 “Μην κάνεις έτσι, τι θα πουν οι άλλοι”
Και κάπως έτσι… μάθαμε να λέμε ναι όταν θέλαμε να ουρλιάξουμε όχι.
Αν θες να μεγαλώσεις ένα παιδί που φροντίζει τον εαυτό του, πρέπει πρώτα να το μάθεις να προστατεύει τον εαυτό του.
Και αυτό ξεκινάει από τα όρια.
🤚 Τι σημαίνουν τα όρια για ένα παιδί;
– Έχω δικαίωμα να πω όχι
– Το σώμα μου ανήκει σε μένα
– Δεν είμαι υποχρεωμένη/ος να κάνω κάτι που με κάνει να νιώθω άβολα
– Δεν είμαι “κακό παιδί” επειδή εκφράζω αυτό που νιώθω
📣 Από φράσεις ενοχής → σε φράσεις ενδυνάμωσης:
❌ “Μη μιλάς έτσι, δεν είναι ευγενικό”
✅ “Καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένη. Θες να μου πεις γιατί;”
❌ “Δώσε ένα φιλάκι στη θεία, τι θα πει τώρα;”
✅ “Δεν χρειάζεται να αγκαλιάζεις ή να φιλάς αν δεν το θέλεις. Το σώμα σου, η επιλογή σου.”
❌ “Μην αντιμιλάς”
✅ “Έχεις δικαίωμα να διαφωνήσεις — αρκεί να το κάνεις με σεβασμό.”
🧠 Τι μαθαίνει ένα παιδί που του επιτρέπεται να έχει όρια;
✔️ Αναγνωρίζει το ένστικτό του
✔️ Εμπιστεύεται τον εαυτό του
✔️ Δε δυσκολεύεται ως ενήλικας να πει “όχι”
✔️ Δεν μπερδεύει την αγάπη με την υποχρέωση
✔️ Καταλαβαίνει πότε κάποιος ξεπερνά τα όριά του και ξέρει να απομακρύνεται
💬 Παράδειγμα καθημερινής ενδυνάμωσης:
👧 Παιδί: “Δεν θέλω να παίξω άλλο, θέλω να είμαι μόνη μου.”
🗣️ Εσύ: “Σε ευχαριστώ που μου το είπες. Είναι απόλυτα εντάξει.”
Αυτή η ανταλλαγή ισούται με χτίσιμο ορίων και εμπιστοσύνης.
🧠 BoldMind Reminder:
Τα όρια δεν είναι τοίχος — είναι πόρτα.
Είναι το πώς λες: “Αυτός είμαι. Έλα μέχρι εδώ. Πιο μέσα, μόνο αν νιώθω ασφαλής.”
🛁 1. Ρουτίνα ύπνου με φροντίδα (όχι με πίεση)
Η ρουτίνα πριν τον ύπνο είναι το τέλειο timing για να μάθει το παιδί να συνδέεται με τον εαυτό του:
– Πλένω δόντια
– Διαλέγω πιτζάμες
– Αναπνέω βαθιά 3 φορές
– Κλείνω τα μάτια μου και λέω: “Σήμερα προσπάθησα. Και αυτό είναι αρκετό.”
👉 Tip: Φτιάξτε μαζί “το τραγούδι της νύχτας” ή ένα μικρό μάντρα που επαναλαμβάνετε κάθε βράδυ.
✏️ 2. Ημερολόγιο συναισθημάτων
Μπορεί να είναι:
– Ένα τετράδιο με φατσούλες που κυκλώνει
– Μια σελίδα με ζωγραφιές
– Ένα κουτί που ρίχνει κάθε μέρα ένα post-it με “σήμερα ένιωσα…”
👉 Έτσι, το παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει, να αποδέχεται και να ονοματίζει αυτό που νιώθει.
💧 3. “Χρόνος για μένα” = Ούτε τιμωρία, ούτε μοναξιά
Το να κάθεται μόνο του για λίγο δεν είναι απομόνωση. Είναι αυτορύθμιση.
– Ένα μικρό κουτί με χαλαρωτικά αντικείμενα (antistress παιχνίδι, λούτρινο, μυρωδάτο σαπούνι)
– Ένας ήσυχος χώρος που επιλέγει όταν θέλει να ηρεμήσει
– Το δικαίωμα να πει “θέλω λίγο μόνη/ος μου τώρα”
🧃 4. Ritual αυτοφροντίδας μετά από δύσκολη στιγμή
– Μετά από κλάμα: ζεστό ρόφημα + αγκαλιά
– Μετά από θυμό: ζωγραφική “πώς ένιωσα” + κουβέντα
– Μετά από τσακωμό: ακούμε μουσική και γράφουμε μια σκέψη σε χαρτί
👉 Η αυτοφροντίδα δεν είναι απόσπαση προσοχής. Είναι επιλογή ηρεμίας.
🧘♀️ 5. Μίνι ασκήσεις αναπνοής
Δίδαξε απλά:
– Πάρε ανάσα σαν να φυσάς κεράκι
– Κράτα την κοιλιά σου και νιώσε να φουσκώνει σαν μπαλόνι
– Μέτρα μέχρι το 4 και μετά φύσα σιγά
👉 Μετατρέψτε το σε παιχνίδι! Φτιάξτε μαζί “αναπνοούλη”, ένα φανταστικό πλασματάκι που σας θυμίζει να παίρνετε ανάσες.
🧠 BoldMind Reminder:
Η αυτοφροντίδα δεν ξεκινάει στα 30 με burnout.
Ξεκινάει στα 5 με ένα “νιώθω θυμωμένος” και έναν ενήλικα που δεν το αγνοεί.
Αυτοφροντίδα για Παιδιά Σε Σπίτια Που Δεν Υπήρχε
Δεν μεγαλώσαμε όλες με ρουτίνες αγάπης.
Ούτε με γονείς που ήξεραν να ξεκουράζονται, να ζητούν συγγνώμη ή να λένε “είμαι περήφανος για σένα”.
Μερικές από εμάς γνωρίσαμε τη λέξη self-care στο Instagram, όχι στο σπίτι μας.
Και τώρα, ερχόμαστε να τη διδάξουμε εμείς στα δικά μας παιδιά. Χωρίς να την έχουμε μάθει ποτέ πραγματικά.
Και ξέρεις κάτι;
Αυτό είναι γενναιότητα.
💡 Τι σημαίνει να “σπάσεις τον κύκλο”
– Δεν κάνεις το ίδιο που σου έκαναν
– Σταματάς να πιστεύεις ότι “η αγάπη πονάει”
– Δεν θεωρείς την εξάντληση ηρωισμό
– Δεν συνεχίζεις το “μη μιλάς, δείξε ευγένεια” όταν μέσα σου φωνάζεις
Το να κάνεις κάτι αλλιώς δεν είναι προδοσία.
Είναι healing. Και είναι και για σένα.
🛠️ Μαζί με το παιδί — ξαναμαθαίνεις
– Όταν κάθεσαι μαζί του και ζωγραφίζετε πώς νιώθετε, δεν του κάνεις μάθημα. Κάνεις και στον εαυτό σου
– Όταν του επιτρέπεις να πει “όχι”, δίνεις στον εαυτό σου άδεια να το ξαναμάθει κι εκείνος
– Όταν του λες “είναι οκ να ξεκουραστείς”, γιατρεύεις το παιδί που δεν άκουσε ποτέ κάτι τέτοιο
💬 BoldMind moment:
👧 Παιδί: “Δεν θέλω να πάω σήμερα στο πάρτι, νιώθω περίεργα.”
🗣️ Εσύ (που σε ανάλογη ηλικία δεν είχες επιλογή): “Οκ. Θες να κάνουμε κάτι μαζί που σε ξεκουράζει;”
Αυτό το “ναι” είναι επανάσταση.
📣 Μικρά reminders για εμάς τις “πρώτες”
– Δεν χρειάζεται να είσαι τέλεια
– Δεν θα τα κάνεις όλα σωστά
– Δεν χρειάζεται να ξεριζώσεις το παρελθόν σου για να μεγαλώσεις κάτι πιο υγιές
– Αρκεί να σταθείς παρούσα με επίγνωση — κι αυτό είναι πιο δυνατό από κάθε “γνώση”
🧠 BoldMind Reminder:
Το πιο γενναίο πράγμα που μπορείς να κάνεις ως ενήλικας;
Να μάθεις ό,τι δεν σου έμαθαν — και να το προσφέρεις χωρίς να το ζητήσεις πίσω.
Ενδυνάμωση Παιδιών = Ενδυνάμωση Ενηλίκων Του Μέλλοντος
Η αυτοφροντίδα δεν είναι “γλυκούλι”.
Είναι εργαλείο επιβίωσης. Και τα παιδιά που τη μαθαίνουν νωρίς, μεγαλώνουν με εφόδια που δεν χωράνε σε αναλυτικά προγράμματα.
🔮 Τι σημαίνει να μεγαλώνεις ένα παιδί που ξέρει να φροντίζει τον εαυτό του;
Αυτό το παιδί…
✔️ Δε φοβάται να πει πώς νιώθει
✔️ Δεν γίνεται χαλί για να κρατήσει “την ησυχία”
✔️ Βάζει όρια χωρίς να απολογηθεί
✔️ Ξέρει πότε χρειάζεται να σταματήσει και να ξεκουραστεί
✔️ Δε μετράει την αξία του μόνο με επιτυχίες
✔️ Δεν προσπαθεί να “κερδίσει” αγάπη με υπερκόπωση
💡 Αυτοφροντίδα για παιδιά δεν σημαίνει “κοιτάω μόνο εμένα”
Σημαίνει ότι ξέρω τον εαυτό μου αρκετά καλά, ώστε να μη χρειάζεται να πληγώσω ή να ξεπεράσω τους άλλους για να νιώσω σημαντικός.
Διδάσκοντας αυτοφροντίδα στα παιδιά, χτίζουμε κοινωνίες με λιγότερη καταπίεση, περισσότερη ενσυναίσθηση, λιγότερους ανθρώπους με burnout.
🎯 Και τι παιδί θέλεις να μεγαλώσεις;
Μήπως…
– Αυτό που ξέρει όλα τα γράμματα αλλά δεν ξέρει να ξεκουράζεται;
– Αυτό που λέει συνέχεια “είμαι καλά” ενώ μέσα του καταρρέει;
– Ή αυτό που σε κοιτάζει στα μάτια και λέει: “Δεν νιώθω καλά σήμερα, αλλά θα φροντίσω τον εαυτό μου.”;
🧠 BoldMind Reminder:
Δεν μεγαλώνουμε απλώς “καλά παιδιά”.
Μεγαλώνουμε αυριανούς ενήλικες που δεν χρειάζεται να κάνουν θεραπεία για να μάθουν πώς να υπάρχουν.
Το Δώρο Της Αυτοφροντίδας Ξεκινά Από Σένα
Η αυτοφροντίδα δεν είναι trend. Δεν είναι καμπάνια.
Είναι ο τρόπος που λες σ’ ένα παιδί: “Αξίζεις. Όπως είσαι. Όχι όταν τελειώσεις τα μαθήματά σου, όχι όταν γίνεις πιο ήσυχο, όχι όταν μεγαλώσεις.”
Αποτελεί μια αθόρυβη, τρυφερή επανάσταση απέναντι σε ό,τι σε έμαθε πως η αγάπη πρέπει να κερδηθεί με κόπο.
Και ναι, ίσως εσύ να μη μεγάλωσες έτσι.
Αλλά μπορείς να το προσφέρεις τώρα — σε ένα παιδί, σε μια ανιψιά, σε μια μαθήτρια, στον εαυτό σου όταν ήταν 7.
👣 Δεν χρειάζονται τέλεια λόγια. Χρειάζονται παρόντες ενήλικες.
– Που ακούνε
– Που σταματάνε λίγο να τρέχουν
– Που δεν νιώθουν φόβο να πουν “σ’ αγαπώ κι όταν κλαις”
– Που δεν περιμένουν την “καλή διαγωγή” για να δείξουν στοργή
👉 Έχεις παιδί ή δουλεύεις με παιδιά; Δοκίμασε να ενσωματώσεις μία μόνο πρακτική αυτοφροντίδας μέσα στην εβδομάδα. Ίσως μια ερώτηση, μια στιγμή ησυχίας, μια ανάσα μαζί.
👉 Δεν έχεις παιδιά; Ρώτα τον εαυτό σου: Τι θα χρειαζόμουν εγώ τότε; Και δώστο τώρα στον εαυτό σου.
💬 Μοιράσου στα σχόλια μια δική σου παιδική εμπειρία φροντίδας — ή έλλειψής της. Ίσως κάποια άλλη γυναίκα νιώσει λιγότερο μόνη.
🧠 BoldMind Reminder (για το ψυγείο):
Το παιδί που φροντίζεις σήμερα,
είναι ο ενήλικας που δεν θα χρειαστεί να θεραπεύσει το “δεν άξιζα”.
